ปรํกตนฺติ ปจฺจุปฺปนฺนเวทนโต อญฺญํ เวทนาการณํ เวทนตฺตานํ สมนุปสฺสโต ‘อญฺญาย เวทนาย อยํ เวทนา กตา’ติ อุปฺปนฺนา ทิฏฺฐิฯ เอวํ สติ ปุริมาย การณเวทนาย อุจฺเฉโท อาปชฺชตีติ อยํ อุจฺเฉททิฏฺฐิ นาม โหติฯ สยํกตญฺจ ปรํกตญฺจาติ ยถาวุตฺเตเนว อตฺเถน ‘อุปฑฺฒํ สยํกตํ, อุปฑฺฒํ ปเรน กต’นฺติ คณฺหโต อุปฺปนฺนา ทิฏฺฐิ – อยํ สสฺสตุจฺเฉททิฏฺฐิ นามฯ จตุตฺถา อการณา เอว สุขทุกฺขํ โหตีติ คณฺหโต อุปฺปนฺนา ทิฏฺฐิฯ เอวํ สติ อยํ อเหตุกทิฏฺฐิ นามฯ เสสเมตฺถ เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

จตุกฺกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

(5.) ปญฺจกนิทฺเทสวณฺณนา

[940] ปญฺจกนิทฺเทเส ยสฺมา เยสํ สกฺกายทิฏฺฐิอาทีนิ อปฺปหีนานิ, เต ภวคฺเคปิ นิพฺพตฺเต เอตานิ อากฑฺฒิตฺวา กามภเวเยว ปาเตนฺติ, ตสฺมา โอรมฺภาคิยานิ สํโยชนานีติ วุตฺตานิฯ อิติ เอตานิ ปญฺจ คจฺฉนฺตํ น วาเรนฺติ, คตํ ปน อาเนนฺติฯ รูปราคาทีนิปิ ปญฺจ คจฺฉนฺตํ น วาเรนฺติ, อาคนฺตุํ ปน น เทนฺติฯ ราคาทโย ปญฺจ ลคฺคนฏฺเฐน สงฺคา, อนุปวิฏฺฐฏฺเฐน ปน สลฺลาติ วุตฺตาฯ

[941] เจโตขิลาติ จิตฺตสฺส ถทฺธภาวา กจวรภาวา ขาณุกภาวาฯ สตฺถริ กงฺขตีติ สตฺถุ สรีเร วา คุเณ วา กงฺขติฯ สรีเร กงฺขมาโน ‘ทฺวตฺติํสวรลกฺขณปฏิมณฺฑิตํ นาม สรีรํ อตฺถิ นุ โข นตฺถี’ติ กงฺขติฯ คุเณ กงฺขมาโน ‘อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนชานนสมตฺถํ สพฺพญฺญุตญาณํ อตฺถิ นุ โข นตฺถี’ติ กงฺขติฯ วิจิกิจฺฉตีติ วิจินนฺโต กิจฺฉติ, ทุกฺขํ อาปชฺชติ, วินิจฺเฉตุํ น สกฺโกติฯ นาธิมุจฺจตีติ ‘เอวเมต’นฺติ อธิโมกฺขํ น ปฏิลภติ ฯ น สมฺปสีทตีติ คุเณสุ โอตริตฺวา นิพฺพิจิกิจฺฉภาเวน ปสีทิตุํ อนาวิโล ภวิตุํ น สกฺโกติฯ

ธมฺเมติ ปริยตฺติธมฺเม จ ปฏิเวธธมฺเม จฯ ปริยตฺติธมฺเม กงฺขมาโน ‘เตปิฏกํ พุทฺธวจนํ จตุราสีติธมฺมกฺขนฺธสหสฺสานีติ วทนฺติ, อตฺถิ นุ โข เอตํ นตฺถี’ติ กงฺขติฯ